W codziennym życiu wielu z nas mierzy się ze stresem wynikającym z różnych sytuacji, które mogą nas przytłaczać lub wywoływać niepokój. W psychologii istnieje kilka podejść do tego, jak radzić sobie z wyzwaniami. Termin „radzenie sobie ze stresem” jest najbardziej powszechnie stosowany, choć w literaturze spotykamy także takie określenia jak „proces zaradczy” lub „zmaganie się …
W codziennym życiu wielu z nas mierzy się ze stresem wynikającym z różnych sytuacji, które mogą nas przytłaczać lub wywoływać niepokój. W psychologii istnieje kilka podejść do tego, jak radzić sobie z wyzwaniami. Termin „radzenie sobie ze stresem” jest najbardziej powszechnie stosowany, choć w literaturze spotykamy także takie określenia jak „proces zaradczy” lub „zmaganie się ze stresem.” W psychologii klinicznej często używa się również pojęć „obrona” i „mechanizmy obronne.” Jak się okazuje, istnieje istotna różnica między radzeniem sobie a mechanizmami obronnymi. Pierwsze dotyczy osób zdrowych, podczas gdy mechanizmy obronne są związane z funkcjonowaniem osób z zaburzeniami, np. pacjentów z nerwicami (Łosiak, 2007).
Radzenie sobie ze stresem jako proces poznawczy
Radzenie sobie ze stresem obejmuje aktywne procesy, które pomagają jednostce uporać się z wymaganiami wykraczającymi poza jej możliwości lub zagrażającymi jej zdrowiu psychicznemu. W tej koncepcji kluczową rolę odgrywa ocena poznawcza, czyli proces świadomej analizy sytuacji, umożliwiający określenie stopnia zagrożenia oraz dostępnych zasobów i strategii (Zimbardo i Gerrig, 2019). Dzięki tej ocenie możemy opracować efektywne sposoby działania, które pozwolą nam zminimalizować stres. Na przykład, jeśli sytuacja wywołuje poczucie przytłoczenia, możemy wybrać takie działania, które pomogą nam lepiej zarządzać naszym czasem i obowiązkami. W efekcie, poprawimy swoją zdolność do radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami.
Rezyliencja jako droga do dobrostanu psychicznego
W ostatnich latach coraz większą uwagę poświęca się pojęciu rezyliencji. Jest to zdolność do adaptacyjnego reagowania na stres i szybszego powrotu do równowagi po trudnych doświadczeniach. Schiraldi (2019) opisuje rezyliencję jako zespół wrodzonych i nabytych cech umysłu oraz charakteru, które pomagają człowiekowi efektywnie radzić sobie z przeciwnościami. Co ważne, rozwijanie rezyliencji pomaga nie tylko w powrocie do optymalnej kondycji psychicznej po stresujących wydarzeniach, ale również w zapobieganiu stanom lękowym i depresji. Rezyliencja odgrywa więc kluczową rolę w profilaktyce zdrowia psychicznego, zmniejszając ryzyko pojawienia się poważniejszych zaburzeń psychicznych związanych ze stresem. Regularne wzmacnianie rezyliencji wpływa również korzystnie na zdrowie fizyczne, przeciwdziałając dolegliwościom somatycznym, które mogą być wynikiem przewlekłego stresu.
Radzenie sobie ze stresem a rozwój osobisty
Rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem i rezyliencji może również wspierać nasz rozwój osobisty i pomagać w osiąganiu dobrostanu na poziomie optymalnym. Dzięki skutecznym technikom możemy lepiej rozumieć własne emocje, rozwijać kompetencje interpersonalne oraz budować zasoby niezbędne do radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami. Rezyliencja wspiera proces doskonalenia osobistego, co pozwala na osiąganie mistrzostwa w różnych obszarach życia.
Metody radzenia sobie ze stresem
Literatura wskazuje na szeroki wachlarz metod radzenia sobie ze stresem, takich jak techniki relaksacyjne, medytacja, uważność (mindfulness), aktywność fizyczna, czy rozmowy terapeutyczne. Każda z tych metod może przynieść inne korzyści, a ich skuteczność zależy od indywidualnych potrzeb i preferencji danej osoby. Warto zatem eksperymentować i szukać technik, które najlepiej wspierają naszą zdolność do zarządzania stresem.
Radzenie sobie ze stresem oraz rozwijanie rezyliencji to kluczowe elementy utrzymania zdrowia psychicznego i dobrostanu. Zarówno procesy poznawcze, jak i techniki relaksacyjne oraz strategia wzmacniania rezyliencji pozwalają na skuteczne przeciwdziałanie negatywnym skutkom stresu. Dążenie do zrównoważonego życia, uwzględniające zarówno radzenie sobie z trudnościami, jak i profilaktykę zdrowotną, jest ważnym krokiem w kierunku satysfakcjonującego i spełnionego życia.
Bibliografia:
- Łosiak, W. (2007). Psychologia stresu. Ujęcie poznawczo-transakcyjne. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Schiraldi, G. R. (2019). Siła rezyliencji. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
- Zimbardo, P. G., & Gerrig, R. J. (2019). Psychologia i życie. Wydawnictwo Naukowe PWN.
