Stres jest nieodłącznym elementem życia. Często traktujemy go jako coś negatywnego, choć może być również motorem napędowym do działania w trudnych sytuacjach. Warto jednak pamiętać, że długotrwały i niekontrolowany stres ma poważne konsekwencje zdrowotne. Zrozumienie, jak stres wpływa na nasze ciało, może pomóc nam lepiej zarządzać stresem i chronić zdrowie. Samo-generujący się stres Ciekawym zjawiskiem …
Stres jest nieodłącznym elementem życia. Często traktujemy go jako coś negatywnego, choć może być również motorem napędowym do działania w trudnych sytuacjach. Warto jednak pamiętać, że długotrwały i niekontrolowany stres ma poważne konsekwencje zdrowotne. Zrozumienie, jak stres wpływa na nasze ciało, może pomóc nam lepiej zarządzać stresem i chronić zdrowie.
Samo-generujący się stres
Ciekawym zjawiskiem jest fakt, że aż 80% stresu, którego doświadczamy, jest generowane przez nas samych. W dużej mierze wynika to z naszych przekonań, lęków i negatywnego nastawienia. Zgodnie z teorią Węgrzyna i Eichelbergera (2016), stres pojawia się w momencie, gdy działamy z lęku – na przykład, podejmujemy decyzje z obawy o niepowodzenie, zamiast z pozytywnym nastawieniem, które sprzyja zdrowiu i dobrostanowi. Dodatkowo przykładem może być porównanie dwóch podejść do zdrowia. W przypadku pozytywnego nastawienia, osoba, chcąc wzmocnić swoje ciało, decyduje się na wizytę u specjalisty, ufając swojemu organizmowi i wierząc, że dbałość o zdrowie przyniesie korzyści. Z kolei w przypadku nastawienia pesymistycznego, osoba może nie czuć się w pełni związana ze swoim ciałem, traktując je jako coś, nad czym trzeba nieustannie czuwać, i oddaje je w ręce specjalistów z obawy przed utratą zdrowia. Tego typu podejście może prowadzić do stanu, w którym ciało traktowane w sposób negatywny i zaniedbane, z czasem może zacząć przejawiać problemy zdrowotne.
Psychika a ciało
Psychika i ciało są ze sobą nierozerwalnie związane. Jak zauważają Everly i Rosenfeld (1992), każdemu zjawisku psychologicznemu towarzyszy reakcja somatyczna. W praktyce oznacza to, że nasze emocje i myśli wpływają na stan fizyczny ciała. Z kolei długotrwały stres wywołuje reakcje w układzie nerwowym, które prowadzą do napięcia mięśniowego, problemów z oddychaniem czy zaburzeń snu. Te pierwsze objawy stresu mogą przybrać formę bólu w okolicy kręgosłupa, stawów czy barków, które nie są związane z aktywnością fizyczną, lecz z ciągłym napięciem.
Krótkotrwały vs długotrwały stres
Badania pokazują, że różne rodzaje stresu mają odmienny wpływ na nasze zdrowie. Stres krótkotrwały, choć może być bardzo silny, nie jest zazwyczaj niebezpieczny. Współczesne badania wskazują, że krótka, intensywna reakcja stresowa może nawet poprawić naszą zdolność do walki z chorobami, aktywując układ odpornościowy i poprawiając funkcjonowanie mózgu. Jednak, jak zauważa Kalat (2019), problem zaczyna się, gdy stres staje się przewlekły. Długotrwały stres podnosi poziom kortyzolu, co prowadzi do problemów z ciśnieniem krwi, poziomem cukru we krwi oraz ogólnym osłabieniem organizmu.
Stres a układ odpornościowy
Jednym z głównych negatywnych skutków przewlekłego stresu jest obniżenie odporności organizmu. Eichelberger (1997) wskazuje, że brak snu, zła dieta oraz brak aktywności fizycznej pogarszają zdolność organizmu do radzenia sobie ze stresem, co prowadzi do podatności na różne choroby. Długotrwały stres ma szczególnie destrukcyjny wpływ na układ odpornościowy, a w konsekwencji sprzyja rozwojowi wielu chorób, w tym nadciśnienia tętniczego, chorób serca, wrzodów żołądka oraz nowotworów.
Stres oksydacyjny
Jednym z bardziej skomplikowanych mechanizmów, przez które stres wpływa na zdrowie, jest stres oksydacyjny. Według Michalaka (2014), stres oksydacyjny prowadzi do uszkodzenia DNA i może być przyczyną różnych mutacji oraz powstawania nowotworów. Z upływem czasu zmniejsza się aktywność systemów naprawczych organizmu, co prowadzi do schorzeń charakterystycznych dla osób starszych, takich jak miażdżyca czy choroby neurodegeneracyjne.
Stres może być zarówno motywujący, jak i szkodliwy dla zdrowia. Krótkotrwały stres może działać mobilizująco, poprawiając naszą zdolność do radzenia sobie z trudnościami, natomiast długotrwały, przewlekły stres ma poważne konsekwencje zdrowotne. Ważne jest, aby nauczyć się zarządzać stresem i rozpoznać jego negatywne objawy na wczesnym etapie. Uważność na sygnały wysyłane przez nasze ciało, dbałość o zdrowie psychiczne i fizyczne oraz techniki redukcji stresu są kluczowe, by zachować równowagę i dobrostan.
Bibliografia:
- Everly, G. S., Rosenfeld, R. (1992). Stres. Przyczyny, terapia i autoterapia
- Kalat, J. W. (2019). Biologiczne podstawy psychologii. Warszawa: PWN.
- Eichelberger, A. (1997). Zarządzanie stresem w praktyce. Warszawa: PWN.
- Michalak A., Krzeszowiak J., Markiewicz-Górka I., Starzenie się organizmu a stres oksydacyjny oraz zmniejszona sprawność systemów naprawczych, Postepy Hig Med Dosw (online), 2014; 68: 1483-1491 e-ISSN 1732-2693
- Węgrzyn A., Eichelberger W. (2016). W życiu mamy tyle stresu, na ile sobie pozwolimy
